Informacje dla pacjenta, który rozpoczął leczenie, oraz dla jego rodziny
• Ze względu na poważne konsekwencje objawów zaburzeń psychiatrycznych, nie można je lekceważyć.
• Leczenie powinno się rozpocząć jak najszybciej, pozwala to osiągnąć lepszy rezultat.
• Zaburzenia psychiczne są przewlekłą chorobą, którą można i należy leczyć.
• Zaburzenia psychiczne często można wyleczyć.
• Leczenie może przynieść szybką poprawę stanu zdrowia psychicznego i poprawę funkcjonowania społecznego.
• Choroba powinna być diagnozowana i leczona przez lekarza psychiatrę.
• Decyzję o podjęciu leczenia i rodzaju terapii podejmuj razem z lekarzem-psychiatrą.
• Leczenie z reguły nie jest bardzo uciążliwe.
• Leczenie jest długotrwałe, dlatego bardzo ważna jest współpraca z lekarzem i przestrzeganie zaleceń.
• Leki stosowane w zaburzeniach psychiatrycznych nie uzależniają.
• Bardzo ważna jest systematyczność leczenia, także w okresie poprawy stanu zdrowia psychicznego, przestrzeganie zaleceń lekarza psychiatry.
• Leków nie można odstawić nagle, po uzyskaniu poprawy stanu zdrowia psychicznego;
• Odstawienie powinno przebiegać wg indywidualnie dobranego schematu, pod ścisłą kontrolą lekarza psychiatry.
• Konieczne jest dalsze długotrwałe leczenie profilaktyczne – ma ono zapobiegać nawrotom objawów.
• Leczenie zaburzeń psychiatrycznych jest leczeniem kompleksowym, istotna jest także psychoedukacja na temat ewentualnych działań niepożądanych stosowanych leków i możliwości radzenia sobie z nimi zarówno w trakcie włączania leczenia, jak i w leczeniu długoterminowym.
• Dlatego ważna jest dobra współpraca lekarza z pacjentem chorującym na zaburzenia psychiczne, a często także, za jego zgodą, z rodziną chorego, która dostrzega wiele objawów w jego codziennym funkcjonowaniu, niedocenianych przez pacjenta, a bardzo istotnych w planowaniu dalszego leczenia.
• W trakcie leczenia pacjent nie może spożywać alkoholu, narkotyków ani innych substancji psychoaktywnych, ponieważ nie tylko zmieniają one działanie samego leku, ale mogą również powodować zaostrzenie choroby.
• Ważne jest zwrócenie uwagi na właściwy tryb życia, sposób odżywiania się, a także odpowiednią ilość oraz jakość snu i odpoczynku.
• Zaburzenia psychiczne, początkowo mogą nie wywoływać istotnych zaburzeń w życiu społecznym czy rodzinnym, ale nieleczone zawsze prowadzą do znacznej jego dezorganizacji, konieczności zmiany ról rodzinnych, konsekwencji szkolnych, zawodowych, finansowych (utrata pracy, pozycji zawodowej, partnera, załamanie kariery).
• Korzystna jest psychoterapia wspierająca dla pacjenta.
• Również członkowie rodziny Pacjenta mogą pytać lekarza psychiatrę o ewentualne możliwości pomocy i wsparcia dla siebie, jeśli odczuwają taką potrzebę.
• Bardzo ważna jest systematyczna kontrola również u lekarza rodzinnego w zakresie stanu zdrowia somatycznego i odpowiednie leczenie ewentualnych chorób somatycznych u lekarzy określonych specjalności.
Fakty i mity na temat leków psychotropowych
W odniesieniu do leków stosowanych w psychiatrii, potocznie zwanych lekami psychotropowymi lub „psychotropami” funkcjonuje wiele nieuprawnionych mitów, które bazują na strachu, niepełnej wiedzy, bądź jej braku.
Leki nie są dobre na wszystko, nie stanowią panaceum, jednak często są niezbędne do prawidłowego, a przez to skutecznego leczenia, które jednak zawsze powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, najlepiej – psychiatry.
Poniżej omówiono kilka wiarygodnych faktów oraz mity dotyczące leków psychotropowych:
FAKT: leki te nie uzależniają (z wyjątkiem benzodiazepin, czyli klasycznych leków przeciwlękowych i to nieprawidłowo stosowanych),
FAKT: leki te nie „piorą” mózgu ani nie niszczą psychiki, czasami mają wręcz działanie ochronne na neurony mózgu,
FAKT: większość z nich nie jest stymulantami,
FAKT: leki przeciwpadaczkowe mają własności stabilizujące nastrój, co nie oznacza, że np. choroba afektywna dwubiegunowa jest tym samym zaburzeniem co padaczka,
FAKT: leki przeciwpsychotyczne (stosowane w schizofrenii) mają własności przeciwmaniakalne, co nie oznacza, że np. choroba afektywna dwubiegunowa jest tym samym zaburzeniem co schizofrenia,
FAKT: skuteczność litu w chorobie afektywnej dwubiegunowej nie oznacza jego niedoboru w organizmie,
FAKT: osiągnięcie terapeutycznego poziomu leku w surowicy nie oznacza wyleczenia choroby, a tylko takie (skuteczne) stężenie leku, przy którym zaczyna on działać,
FAKT: niektóre zaburzenia da się leczyć bez leków z zastosowaniem psychoterapii, a ich skuteczność bywa porównywalna (nie dotyczy to jednak poważnych zaburzeń psychicznych, takich jak na przykład schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, głęboka depresja, ciężkie zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i inne,
MIT: są to leki dla ludzi „słabych” (nieprawda – choroba nie wynika ze słabości charakteru danej osoby),
MIT: celem ich przyjmowania jest zastąpienie woli osoby chorującej lub jej ubezwłasnowolnienie (nieprawda – celem ich stosowania jest właśnie poprawa funkcjonowania pacjenta i jego większa satysfakcja z życia),
MIT: lekarze zawsze kierują się interesem finansowym przepisując dany lek (nieprawda – niekoniecznie, przeczy temu przykład preparatów litu, który jest lekiem tanim i w zasadzie nie reklamowanym przez firmy farmaceutyczne oraz wiele innych takich przykładów),
MIT: rozpoczęcie farmakoterapii samo w sobie sprawia, że leki psychotropowe muszą być przyjmowane bez końca i nie da się ich odstawić (nieprawda – leczenie często trzeba kontynuować długoterminowo nie dlatego, że leków nie można odstawić, a dlatego, że wymaga tego zapobieganie nawrotom danej choroby),
MIT: są całkowicie bezpieczne, więc można je przyjmować w dowolnych ilościach i w każdych okolicznościach (nieprawda – leki psychotropowe, jakkolwiek z reguły są bezpieczne i dobrze tolerowane, zawsze wymagają konsultacji lekarskiej, która pozwoli dobrać lek dla danego pacjenta uwzględniając szereg istotnych danych).
